Bent u hier zonder papa?
Dirkje staat op de camping met haar vriend en de kinderen. In de ochtend bij het afbreken van de tent kletst ze wat met de buurvrouw. Haar vriend laat driftig gebarend weten dat hij het te lang vindt duren. De rest van de laatste vakantiedag negeert hij haar. De hele autorit naar huis, tijdens de fietstocht die ze onderweg maken met de kinderen en de uren die ze nog in de speeltuin doorbrengen. De Vlaamse vrouw die ze daar ontmoet vraagt of ze zonder papa in de speeltuin is? Dirkje zit met de kinderen aan een picknicktafel terwijl haar vriend in zijn eentje een eind verderop zit.
Misschien heb jij een vergelijkbaar voorbeeld? Dat je vriend plots stopt met praten en je daarna negeert? Dat er ineens een ijzige kou tussen jullie inhangt? Brr …
Hij moet even afkoelen denk je in het begin misschien nog. Maar na een paar van dit soort ervaringen weet je al dat het ijdele hoop is. Na de zoveelste verhitte ruzie gaat zijn zwijgen zelfs dagenlang door. Wat jij ook doet of probeert om weer in contact te komen, hij kijkt je niet meer aan en laat je in alles voelen dat je te min bent om zijn contact waardig te zijn. Jij voelt je met de dag onzekerder worden en er spoken allerlei gedachten door je hoofd. Wat deed je fout? Ligt het aan jou? Moet je nog een keer excuses maken? Hoe krijg je het voor elkaar dat hij weer met je wil praten? Wat gebeurt er toch ieder keer?
Waarom is de verbale agressie van je vriend plots veranderd in een dagenlang stilzwijgen?
Negeren uit onvermogen
In iedere relatie ga je elkaar wel eens uit de weg of heb je even geen zin in je partner. Je partner negeren kan verschillende redenen hebben. Het kan een teken zijn van onvermogen om met conflicten om te gaan, onzekerheid, angst voor confrontatie, of een poging om controle en macht in de relatie te krijgen. Wat de reden ook is, het is belangrijk om te beseffen dat het gedrag van de negerende partner niet jouw fout is.
In een gezonde relatie zou er genoeg ruimte moeten zijn om samen uit deze niet effectieve communicatiedynamiek te komen. Meestal lukt dat zonder hulp, soms kan een vorm van relatietherapie helpen.
Negeren als poging tot controle of macht
Maar kom je er samen niet uit en denk jij regelmatig: mijn vriend negeert me, dan kan dat duiden op een zeer ongezond relatiepatroon en zelfs op partnergeweld. Dan is het negeren geen reactie uit onvermogen maar een bewuste manier om jou te manipuleren. Als je niet door hebt dat hij dit kwaadwillig doet om jou te straffen dan loop je het risico jezelf hierin kwijt te raken. Een typisch kenmerk van psychisch geweld is dat het subtiel verloopt. Je past je onder druk steeds weer een beetje aan zonder dat je daar zelf bewust van bent.
Dit blog behandelt het thema van het stelselmatig geneerd worden binnen een relatie, een zeer destructieve vorm van communicatie en een voorbeeld van emotionele mishandeling.
Heb jij al eens van de zwijgbehandeling gehoord?
Je vriend zwijgt dus al dagen. Hij negeert je volkomen en doet alsof je niet bestaat. Hij loopt in de badkamer langs je heen zonder iets te zeggen. Hij neemt plaats aan de ontbijttafel maar kijkt niet op of om. Zonder gedag te zeggen loopt hij de deur uit en stapt in de auto op weg naar zijn werk. Bij het avondeten gaat het al net zo. Hij gunt de gedekte tafel geen blik waardig en trekt de koelkast open om iets klaar te maken voor zichzelf. Daar sta je dan met je pannen vol eten.
Door je lijf siddert schuldgevoel en schaamtevol vertel je aan een vriendin: ‘Wat doe ik toch niet goed? Mijn vriend negeert me al dagenlang.’
Zijn impliciete boodschap: je zoekt het maar uit. Hij reageert gewoon niet op wat je zegt en laat je compleet links liggen. En dat niet voor een paar uurtjes of een hele dag, dit negeren kan wel een week doorgaan. Voor jou voelt het alsof jouw bestaan totaal ontkend wordt. Al probeer je vol te houden om normaal te doen.
Is dit voorbeeld herkenbaar voor je? Dan krijg jij de zogeheten zwijgbehandeling. Ofwel de silent treatment.
Mijn vriend negeert me
Als je vriend dagenlang niet tegen je spreekt dan voel je dat wel. Maar niet alleen de silent treatment is een vorm van negeren. Naast de zwijgbehandeling zijn er tal van subtiele manieren om jou ‘niet te zien’. Na een relatie van 25 jaar realiseert Wilma zich pas recent dat de vele voorbeelden die ze kent bij elkaar opgeteld toch wel impactvol waren. Ze somt op:
- Hij schonk altijd alleen koffie in voor zichzelf.
- Als ik later uit mijn werk kwam deed hij onverschillig tegen mij. Hij had dan al gegeten met de kinderen en bewaarde geen eten voor mij.
- Toen ik zwanger was wilde hij me niet ophalen van het treinstation. Terwijl er vanwege storm geen treinen reden.
- Na zo lang samenzijn wist hij zogenaamd nog steeds niet welke dingen ik qua eten niet lekker vond.
- Met oud en nieuw liet hij mij alleen thuis met de kinderen en ging zelf naar de buren wat drinken. En daarvoor was hij al tot 0.00 uur op kantoor blijven zitten.
- Soms was hij gewoon opeens weg, urenlang, zonder te laten weten waarnaartoe. Zonder aanleiding ook.
- Tijdens wandelingen toen de kinderen klein waren liep hij altijd 100 meter vooruit en wilde niet op ons wachten.
- Als ik me (mentaal) slecht voelde of met griep in slaapkamer bleef, vroeg hij nooit hoe het ging en gaf me geen enkele zorg.
- Hij gaf me geen ruimte om te studeren naast het werk. Een ijzige sfeer hing er dan. Wel klaagde hij bij iedereen over mijn studie.
- Ook mocht ik niet naar een sportschool of vereniging.
De relatie is achter de rug is, maar het niet gezien worden blijft een trigger voor Wilma.
Als het niet gaat zoals ik wil dan zal ik je straffen
Je zult intussen doorhebben dat het gedrag erg gespleten overkomt. Dat uit zich ook naar buiten toe in twee verschillende gezichten. Je vriend negeert jou maar doet wel normaal tegen andere mensen. Dat overkwam Dorien: ‘Ik had vriendinnen uitgenodigd voor mijn 28e verjaardag. Hij wilde het samen vieren en mijn vriendinnen hoorden daar volgens hem niet bij. Op de dag van mijn verjaardag, vanaf het moment van opstaan deed hij alsof ik letterlijk lucht was. Hij keek dwars door me heen als ik iets tegen hem zei. Tegen mijn vriendinnen was hij uiterst charmant maar mijn aanwezigheid negeerde hij volledig. Ik kreeg een silent treatment gedurende de volledige week erna. Ik was egoïstisch geweest en had geen rekening gehouden met hem. Toen hij na een week weer begon te praten zei hij dat mijn bestaan het niet waard was om gevierd te worden.’
Dorien sluit af met te zeggen dat dit maar iets kleins was maar dat is absoluut niet waar. Het is een heel kenmerkend voorbeeld en ernstig van aard.
Je moet uitzoomen om het patroon te zien
Negeren doet zich op tal van vlakken en in allerlei variaties voor. Het uit zich zowel in het negeren in fysiek contact als in het negeren van jouw emotionele en fysieke behoefte. Net zoals met andere kenmerken van psychisch geweld of emotioneel misbruik geldt ook hier dat jij als slachtoffer de incidenten in het moment ervaart en daarna weer verdergaat met je relatie. Vanuit allerlei gedachten zoals: is het wel erg genoeg? Zie ik het wel goed? Misschien ligt het ook aan mij? Dit is jouw overlevingsreflex.
Die reflex is wat het zo funest maakt en hoe je sluipenderwijs steeds verder klemt komt te zitten. De kans is groot dat geneerd worden niet het enige is dat je meemaakt. Om het patroon van stelselmatig negeren te zien moet je uitzoomen. Je moet niet kijken naar de foto van dat moment maar het hele album doorbladeren. Je vriend scheld je misschien wel regelmatig uit, pakt je hard vast of probeert je te verhinderen dat jij iets plezierigs gaat doen voor jezelf.
Omkijken en voelen heelt
Als Wilma aan de hand van haar voorbeelden terugkijkt op haar relatie van 25 jaar dan voelt ze wat de waarde is van erbij stilstaan en om het samen te vatten: ‘Ik realiseer me nu dat ik dacht dat ik de stiltebehandeling niet kende. Maar ik ken hem wel: dat was natuurlijk die ijzige sfeer als ik niet naar hem luisterde. Of ik nu studeerde, naar de kerk was geweest of mijn vrijwilligerswerk deed. Allemaal dingen waardoor hij minder aandacht kreeg. Pfff …. Het kwartje valt.’
In gesprek gaan over je voorbeelden is helpend om te gaan zien of je te maken hebt met deze vorm van emotioneel geweld. Er gaat ook een helende werking uit van de dingen onder ogen komen. Het maakt je bewust van hoe je er zelf mee te maken hebt. Of hoeveel variaties het kent. Jouw voorbeelden op een rij krijgen lijkt misschien iets naars maar het werkt: het geeft je iedere keer weer een stukje realiteitszin die je laat beseffen dat je wel degelijk met iets ernstigs te maken hebt.
Negeren kan duiden op een patroon van dwingende controle
Genegeerd worden is een ongezond fenomeen binnen een relatie. Negeren is passief-agressief gedrag en een destructieve vorm van communicatie. Wanneer dit stelselmatig gebeurt kan dit duiden op een patroon van dwingende controle waarbij het negeren wordt ingezet als een middel om jou te ‘controleren’. De ander heeft de macht over jou door te bepalen wanneer hij jou wel en geen aandacht geeft. Je partner doet of je onzichtbaar bent en geeft je impliciet de boodschap dat jij iets verkeerds hebt gedaan wat zijn houding rechtvaardigt. Je bent zijn liefde niet waard en hij straft je door je geen aandacht te geven. Het negeren van jou is een manier om je te pijnigen voor iets wat je deed of zei en om je te laten merken dat er met hem niet te sollen valt.
Het belang van het oplossen van het negeren
Het is belangrijk om te begrijpen dat stelselmatig negeren in een relatie niet normaal is en zeker niet gezond. Voel jij je eenzaam en onzeker? Weet dan dat dit subtiele signalen zijn van mogelijk veel ernstigere schade. Laat het negeren niet links liggen.
Het negeren aanpakken en oplossen kan alleen als zowel jij als je vriend bereid zijn om aan de situatie te werken en te veranderen. Als jouw vriend niet bereid is om zijn te veranderen, wees dan gewaarschuwd. Omdat het dan noodzakelijk kan zijn om de relatie te heroverwegen.
Jouw malende en terugkerende gedachte: mijn vriend negeert me, is een serieus probleem dat aandacht verdient. Neem je eigen gevoelens en behoeften serieus en handel in het belang van je eigen welzijn.
Wil je spiegelen en sparren?
Heb je behoefte aan een gesprek? Maak een afspraak voor een SpiegelSessie en we zoomen in op jouw vraag. Je kunt dan je gedachten ordenen en checken of je het wel echt goed ziet. Een SpiegelSessie kan eenmalig zijn of het begin van een reeks coachgesprekken.
Noot: de voorbeelden in dit artikel zijn afkomstig van vrouwen die ik heb begeleid.